In de lijst van de beste boeken van het jaar 2023 in De Volkskrant staat Fascisme. Oorsprong en ideologie op de 22ste plaats.
Sander van Walsum besprak op 29 april 2023 Fascisme. Oorsprong en ideologie in de Volkskrant. Hij waardeerde het boek met vijf sterren en schreef: ‘Historicus Robin te Slaa rekent overtuigend af met gemakzuchtig gebruik van het containerbegrip ‘fascisme’. Hij laat zien dat de fascistische ideologen niet alleen bij bolsjewieken te rade gingen, maar ook bij keurige sociaal-democraten en Verlichtingsdenkers.’
‘Wie in het Nederlandse taalgebied iets wil weten over het fascisme in heden en verleden, komt vroeg of laat uit bij de historicus Robin te Slaa. Hij geldt als kenner van de geschiedenis van het rechts-extremisme in Nederland en daarbuiten.’ Gerrit-Jan Kleinjan in Trouw, 11 oktober 2022.
Anet Bleich besprak op 1 mei 2022 De NSB. Twee werelden botsen, 1936-1940 op 1 mei in de Volkskrant. Zij schreef onder meer: ‘De grote verdienste van De NSB – Twee werelden botsen, 1935-1940 van Edwin Klijn en Robin te Slaa, is dat het een helder licht werpt op de persoonlijkheid en de ontwikkeling van Mussert en van zijn beweging. (..) Het boeiende aan dit deel van de NSB-trilogie is dat het boek stap voor stap laat zien hoe de radicalisering zich voltrokken heeft. (…) Ook dit tweede deel van hun trilogie [is] een waardevolle, onmisbare bijdrage aan de Nederlandse geschiedschrijving.’ Bleich waardeerde het boek met vier sterren.
Willem Bouwman resenseerde op 30 april in het Nederlands Dagblad De NSB. Twee werelden botsen, 1936‐1940. Hij concludeerde: ‘Net als bij het eerste deel verrichtten Klijn en Te Slaa breed en diepgravend archiefonderzoek, in binnen- en buitenland, en vergeleken ze hun bevindingen met die van Loe de Jong, Anton de Jonge en andere NSB-onderzoekers. Dankzij hun inspanningen wordt het bestaande beeld van de NSB en van haar voormannen aangevuld en gecorrigeerd. (…) Het verrijkt de geschiedschrijving over de NSB en Nederland in de jaren dertig en stelt deze op belangrijke punten bij.’
In Trouw besprak Paul van der Steen op 17 april De NSB. Twee werelden botsen, 1936‐1940. Hij oordeelde: ‘Wie zich niet laat ontmoedigen door de omvang wordt rijkelijk beloond met een evenwichtige en uitstekend gedocumenteerde geschiedenis, die chronologisch en heel precies het krachtenspel en de machinaties binnen de beweging in beeld brengt.’
Willem Huberts recenseerde het boek op de site Historiek. Hij oordeelde: ‘Deze studie van Klijn en Te Slaa is een instructief, gedegen en onderhoudend geschreven boekwerk en een waardig vervolg op het eerste deel uit 2009. (…) Hopelijk duurt het niet lang voor dit derde deel zal verschijnen, want dit tweede deel smaakt naar meer.’
In het Geschiedenis Magazine wijdde Erwin van Loo een dubbelrecensie aan het boek Eerste Nederlandse getuigenissen van de Holocaust van Bertine Siertsma en Robins studie Daar dit een immorele aanslag is’. De houding van de gemeente Den Haag tegenover Joodse eigenaren van onroerend goed 1940-1955. De recensent schreef: ‘De boeken van Siertsema en Te Slaa brengen onze kennis over de Shoa en de gevolgen daarvan opnieuw op een hoger niveau.’
In het Historisch Nieuwsblad besprak Rob Hartmans ‘Daar dit een immorele aanslag is’. De houding van de gemeente Den Haag tegenover Joodse eigenaren van onroerend goed 1940-1955. Hij prees het ‘grondige onderzoek’ en constateerde ‘dat, anders dan vaak gesuggereerd, tijdens de oorlog de animo om geroofd Joods bezit te kopen niet bijster groot was’.
In het Vlaams-Nederlands cultureel tijdschrift Ons Erfdeel omschreef recensent Nico van Campenhout Wat is fascisme? als ‘een sterk onderbouwd en diepgravend overzichtswerk’ en een ‘uitstekende en aanbevelenswaardige historische synthese’.
‘Robin te Slaa is de geschikte man om een dergelijke taak tot een goed einde te brengen’, schreef Marnix Verplancke in de Belgische krant De Morgen. Hij interviewde Robin over Wat is fascisme? en waardeerde het boek met vier-en-een-halve ster.
‘Wat is fascisme? is een indrukwekkend boek, dat duidelijk maakt dat deze leer geen historisch bedrijfsongeval was en ook geen irrationele uitbarsting die zich elk moment kan herhalen’, aldus Marcel Hulspas in de Volkskrant. Hij waardeerde het boek met vier sterren.
Arnold Heumakers schreef in NRC Handelsblad: ‘Historisch inzicht is een spaarzaam goed. Daarom mogen we blij zijn met een boek als Wat is fascisme? Oorsprong en ideologie van historicus Robin te Slaa.’
Gastrecensent David Barnouw besprak Wat is fascisme? in de Nieuwsshow op radio 1. Hij koos het boek vooraf tot één van zijn vier aanraders van oorlogsboeken die je gelezen moet hebben en noemde het in de uitzending ‘een echt mooi, goed overzicht.’
Recensent Willem Bouman kwalificeerde Wat is fascisme? in Het Nederlands Dagblad als eigenzinnig, actueel, diepgravend en veelomvattend.
Over het boek 1941. Het masker valt verschenen de volgende reacties in de pers:
Volgens NRC Handelsblad behoort 1941. Het masker valt tot de beste boeken van de zomer van 2016.
‘Ogenschijnlijk kleine anekdotes gebruikt Te Slaa om grote gebeurtenissen te illustreren’, schreef Bas Blokker op 1 juli in NRC Handelsblad. Hij waardeerde het boek met vier ballen.
‘Een absolute aanrader deze studie’, schreef hoofdredacteur Frans Smits in mei op de website van het Historisch Nieuwsblad.
Op 30 april signaleerde de Volkskrant het verschijnen van boek 1941. Het masker valt. ‘Historicus Robin te Slaa corrigeert het beeld van de wegkijkende Nederlanders’, zo concludeerde het dagblad.
Recensent Willem Bouman besprak op 29 april 1941. Het masker valt positief in het Nederlands Dagblad. Hij concludeert: ‘1941. Het masker valt vervalt niet in het oude schema van goed versus fout. Het laat wel zien dat goede Nederlanders niet zo grijs waren als wel wordt beweerd, en dat de foute Nederlanders soms nog fouter waren dan gedacht.’ Als pluspunten van het boek worden genoemd: knappe synthese, kritisch en verhelderend, zeer diverse bronnen en veel onbekende, veelzeggende foto’s.
Over het boek Is Wilders een fascist? verschenen de volgende reacties in de pers:
In dit boek doet Te Slaa iets dat, vreemd genoeg, tot nu toe niemand heeft gedaan in het debat over het fascistische gehalte van de PVV: hij gaat na wat het fascisme precies is en vergelijkt zijn bevindingen met de opvattingen van Wilders en zijn PVV.’ Bernard Hulsman in NRC Handelsblad (vijf sterren)
‘De grote verdienste van het boek van Te Slaa is dat hij afdoende afgerekend heeft met de gebruikelijke onzin over het fascisme die de laatste decennia gedebiteerd is, niet alleen door politici maar ook door intellectuelen van naam, culminerend in de bestrijding van het rechtse populisme van Fortuyn en daarna dat van Wilders. NRC Handelsblad concludeert zelfs in een bespreking van dit boek dat het het laatste woord moet zijn in het debat over Wilders-fascisme. Discussie gesloten, aldus het blad. Een alleszins verdiend compliment aan de auteur van dit boek.’ Wim Couwenberg in Civis Mundi. Tijdschrift voor Politieke Filosofie en Cultuur
‘Is Wilders een fascist? Kort na de zomer schreef de historicus Robin te Slaa een ‘essay’ over die vraag, die de gemoederen al een tijdje danig bezighoudt. En hij maakt er korte metten mee: je kunt Wilders van een heleboel lelijks betichten, maar fascist is hij niet. Zijn rechts-populisme, hoewel vaak nodeloos kwetsend, stigmatiserend en discriminerend, verschilt ‘fundamenteel’ van het historische fascisme. Te Slaa kan het weten: hij is samen met Edwin Klijn auteur van die vuistdikke, imposante studie over de NSB. Hij fileert alle beweringen van het tegendeel – van Rob Riemen (filosoof) en Ruud Lubbers (politicus) tot Peter R. de Vries (journalist) en Gjalt Zondergeld (historicus). En hij doet dat gedecideerd, gemotiveerd – en vooral overtuigend. Discussie gesloten.’ Oud-parlementariër Jan Schinkelshoek (CDA) in de cultuurbijlage Gulliver van het Nederlands Dagblad
‘Het boekje van Te Slaa is een geslaagde monografie over de oorsprong en de voornaamste kenmerken van het fascisme.’ Hans Wansink in de Volkskrant
‘Robin Te Slaa bewijst zijn historisch vakmanschap in Is Wilders een fascist?, Riemen zal het vast gaan lezen.’ Arend Jan Boekestijn
De NSB. Ontstaan en opkomst van de NSB (2e druk)
Over De NSB. Ontstaan en opkomst van de Nationaal-Socialistische Beweging, 1931-1935 verschenen de volgende reacties in de pers:
‘Uitputtend archiefonderzoek heeft heel veel nieuw materiaal aan het licht gebracht en ook de figuur van Mussert meer contour gegeven. Ook na 900 bladzijden blijft de nieuwsgierigheid naar de wederwaardigheden van de NSB in de jaren na 1935 bestaan.’ Juryrapport Libris Geschiedenis Prijs 2010
‘Dit boek zoekt naar de diepere motivaties van mensen die zich aansloten bij de NSB. Waarom raakten zij begin jaren dertig zo gefascineerd door die beweging? Het was echt niet zo dat Mussert opstond en al het tuig uit de samenleving zich achter hem schaarde. Mensen snakten in die grauwe crisis naar visie op de toekomst. (…) Te Slaa en Klijn hebben prachtig wetenschappelijk werk geleverd, elk document omgekeerd en bekeken, en brengen veel nuances aan in onze kijk op de NSB. Dit boek gaat over de ontstaansgeschiedenis, ik kijk uit naar het volgende deel.’
Geert Mak in het Boekenweekmagazine 2013
‘de definitieve geschiedenis van de NSB in haar begin fase’ , ‘een historiografische prestatie van formaat’. Ronald Havenaar in NRC (boek van de week)
‘De auteurs zijn er voortreffelijk in geslaagd om de NSB een gezicht te geven in de context van haar eigen tijd’. Annet Bleich in de Volkskrant (vijf sterren)
‘een onderwerp dat de aandacht van een breed publiek verdient’ Paul van der Steen in Trouw
‘een verbluffend gedetailleerd werk’, ‘een zeer lezenswaardig werk’ (recensie niet op internet beschikbaar)
Algemeen Dagblad
‘een gedegen studie’ Elsevier
Het boek is te bestellen bij Uitgeverij Boom (zonder verzendkosten).
Follow